De wederkerige relatie van horse race news en peilingen

Allepeilingen.com heeft medewerking verleend aan de totstandkoming van de Masterscriptie van H.P. Bijleveld. In de scriptie staat onder andere de volgende grafiek:

waarover Bijleveld schrijft:

"Alhoewel het wedstrijdnieuws over de PvdA gedurende de hele campagne niet negatief is geweest, zien we na 26 augustus, het aantal positieve horse-race-berichten stijgen. Dit komt doordat Samsom als ‘winnaar’ van het Premiersdebat was aangewezen. Als de PvdA-lijsttrekker op 30 augustus Ronald Reagens ‘there you go again’ imiteert, wordt de stijgende trend van het wedstrijdnieuws nog een stuk steiler. De PvdA eindigt uiteindelijk op 38 zetels. Dit zijn 19 zetels meer dan het drie maanden daarvoor in de peilingen stond."

Hieronder treft u de samenvatting:

"De Nederlandse media zijn gevoelig voor de internationale trend om verkiezingscampagnes te framen als een ‘horse race.’ Uit onderzoek blijkt dat partijen die in het ‘horse race news’ of ‘wedstrijdnieuws’ als winnaars worden aangewezen, kunnen rekenen op winst in de peilingen. Het electoraat wil liever bij winnaars dan bij verliezers horen. Vrijwel alle studies naar dit zogenaamde bandwagon-effect veronderstellen dat hiermee de hele dynamiek van wedstrijdnieuws en peilingen beschreven is. De scriptie ‘De wederkerige relatie van horse race news en peilingen’ veronderstelt dat de dynamiek van het nieuws en de peilingen echter complexer en problematischer is. Het valt te verwachten dat het nieuws niet alleen van invloed is op de peilingen, maar dat de peilingen ook van invloed zijn op de inhoud van het wedstrijdnieuws. De media wijzen in het wedstrijdnieuws immers niet winnaars aan op basis van willekeur, maar op basis van populariteitsmetingen. 

Door dit bilaterale verband van nieuws en peilingen, zou het goed mogelijk zijn dat er een spiraal-effect bestaat. Een spiraal waarbij partijen die ‘winnen’ in het nieuws, extra gaan winnen in de peilingen, waardoor ze vervolgens nog sterker terugkomen in het nieuws als winnaars. Vice versa valt te verwachten dat partijen die door de media worden wegzet als verliezers, kunnen rekenen op het verlies van electorale steun, hetgeen weer leidt tot extra negatief wedstrijdnieuws. Door de uitslagen van vier peilingsbureaus samen te voegen en het winst- en verliesnieuws aan de hand van een semantische netwerk analyse uit het campagnenieuws te filteren, is het mogelijk geworden om deze aandachtspiraal statistisch in beeld te brengen. Hiermee is voor het eerst aangetoond dat bij de afgelopen vijf verkiezingen het nieuws en de peilingen een gevaarlijke cocktail vormden die partijen flink deden groeien en krimpen. Het nieuws dat vandaag gepubliceerd wordt over een partij heeft tijdens een verkiezingscampagne nog 10 dagen invloed op de peilingen. Andersom blijkt dat de peilingen tot 5 dagen terug de toon en inhoud van het wedstrijdnieuws bepalen. Een tijdreeksanalyse met paneldata toont dat partijen op verschillende manieren subject zijn van de wederkerige relatie van nieuws en peilingen. Voor coalitiepartijen geldt dat ze eerder dan oppositiepartijen in een aandachtspiraal terecht komen, terwijl christelijke partijen geheel ongevoelig blijken voor wedstrijdnieuws en peilingen. 

De aangetroffen wederkerige relatie vormt allereerst een probleem voor het Nederlandse meerpartijenstelsel waarin kiezers op basis van ideologisch gedachtengoed, issuestandpunten en politieke prestaties hun stem dienen uit te brengen. In plaats dat de media het publiek helpt met informatie over al deze zaken, richten ze zich op de verkiezingsrace. Het spiraal-effect dat ontstaat zorgt vervolgens dat niet de inhoudelijk sterke politici ons land regeren, maar politici die een populariteitspiek wisten om te zetten in een aandachtspiraal. Een tweede probleem is dat de media het peilingsnieuws brengen over de competitie tussen partijen alsof ze hier zelf los van staan. Dit blijkt feitelijk onjuist. In de geïllustreerde spiraal hebben de media vandaag invloed op de peilingen van morgen, terwijl de peilingen van morgen weer van invloed zijn op de mediaberichtgeving van overmorgen. De ‘waakhonden’ van onze democratie die onafhankelijke nieuwsgaring voorstaan, blijken veranderd te zijn in verslaggevers die een zelf gecreëerde werkelijkheid rapporteren waarmee ze onze democratie beschadigen. 

Vrije Universiteit 7 november 2014"